ANONIEM - Beatrijs


Beatrijs
…..
Dus quamen si den telt ghevaren

Smorgens aen een foreest,

Daer die voghele hadden feest.

Si maecten soe groet ghescal,

Datment hoerde over al.

Elc sanc na der naturen sine.

Daer stonden scone bloemkine

Op dat groene velt ontploken,

Die scone waren ende suete roken.

Die locht was claer ende scone.

Daer stonden vele rechte bome,

Die ghelovert waren rike.

Die jonghelinc sach op die suverlike,

Daer hi ghestade minne toe droech.

Hi seide: ‘Lief, waert u ghevoech,

Wi souden beeten ende bloemen lesen.

Het dunct mi hier scone wesen.

Laet ons spelen der minnen spel.’

‘Wat segdi’, sprac si, ‘dorper fel!

Soudic beeten op tfelt,

Ghelijc enen wive die wint ghelt

Dorperlijc met haren lichame?

Seker soe haddic cleine scame.

Dit en ware u niet ghesciet,

Waerdi van dorpers aerde niet!

Ic mach mi bedinken onsochte.

Godsat hebdi diet sochte!

Swighet meer deser talen

Ende hoert die voghele inden dalen,

Hoe si singhen ende hem vervroyen.

Die tijt sal u te min vernoyen.

Alsic bi u ben al naect

Op een bedde wel ghemaect
Soe doet al dat u ghenoecht

Ende dat uwer herten voeght.

Ic hebs in mijn herte toren,

Dat ghijt mi heden leit te voren.’

Hi seide: ‘lief, en belghet u niet,

Het dede venus, diet mi riet.

God gheve mi scande ende plaghe,

Ochtics u emmermeer ghewaghe.’+

Si seide: ‘ic vergheeft u dan.

Ghi sijt mijn troest voer alle man

Die leven onder den trone.

Al levede absolon die scone

Ende ic des wel seker ware

Met hem te levene .m. iare

In weelden ende in rusten,

In liets mi niet ghecusten.

…..
Hi reet soe hi ierst mochte
Ten cloester, daer hise sochte
Hi ghinc sitten voer tfensterkijn
Ende soude gheerne, mocht sijn,
Sijn lief spreken ende sien.
Niet langhe ende merde si na dien;
Si quam ende woudene vanden
Vor tfensterkijn, dat met yseren banden
Dwers ende lanx was bevlochten.
Menech werven si versochten,
Daer hi sat buten ende si binnen,
Bevaen met alsoe starker minnen.
Si saten soe een langhe stonde,
Dat ict ghesegghen niet en conde
Hoe dicke verwandelde hare blye.
'Ay mi', seitsi, 'aymie,
Vercoren lief, mi es soe wee;
Sprect ieghen mi een wort oft twee
Dat mi therte conforteert!
Ic ben die troest ane u begheert.
Der minnen strael stect mi int herte,
Dat ic doghe grote smerte.
In mach nemmermeer verhoghen,
Lief, ghi en hebbet uut ghetoghen.
…..
Hij koos zijn woorden keurig:

'Ook ik, vriendin, ben treurig,

want al vele lange dagen

moeten wij dit verdragen.

Als ik je wilde kussen,

dan kwam er steeds wat tussen.

Aan Venus met haar streken

zijn wij bijna bezweken;

moge God haar verdoemen,

want ze laat twee mooie bloemen

moedeloos de kopjes buigen.

Als ik jou kon overtuigen

het habijt terzij te leggen

en mij dan de tijd te zeggen

dat ik je hier vandaan kon leiden...

Ik zou alles voorbereiden:

mooie kleren zou je dragen,

rijke voering, bonten kragen,

mantel, jurk en overkleed.

Met jou deel ik lief en leed,

ik blijf bij je in de zure

en de zoete avonturen

als jij geloof hecht aan mijn woorden.'

'Vriend, dit is wat ik graag hoorde,'

zei ze, 'dus neem ik het aan

en wil zover met je gaan

dat geen mens in de abdij

meer iets weet van jou en mij.

Kom dan over zeven nachten

en dan moet je op me wachten

in die mooie boomgaard daar,

bij de wilde rozelaar.

Dan kom ik een deurtje uit

en dan ben ik dus je bruid,

die zal gaan waar jij begeert.

Zolang mij geen ziekte deert

en geen narigheid of pijn,

zal ik zijn waar jij zult zijn

en je zorgen helpen dragen.

'k Wou van jou hetzelfde vragen.'

(bewerking: Willem WILMINK)

…..
Niet langhe en merde si na dien.
Si quam ende woudene vanden
Vor tfensterkijn, dat met yseren banden
Dwers ende lanx was bevlochten.
Menech werven si versochten,
Daer hi sat buten ende si binnen,
Bevaen met alsoe starker minnen.
Si saten soe een langhe stonde,
Dat ict ghesegghen niet en conde
Hoe dicke verwandelde hare blye.
‘Ay mi,’seitsi, ‘aymie,
Vercoren lief, mi es soe wee.
Sprect jeghen mi een wort oft twee
Dat mi therte conforteert.
Ic ben ie troest ane u begheert.
Der minnen strael stect mi int herte
…..
' Nu ghinc si danen dorden noet

Met enen pels al bloet

Daer si een dore wiste,

Die si ontsloet met liste,

Ende ghincker heymelijc uut,

Stillekine sonder gheluut.

Inden vergier quam si met vare.

Die jongelinc wert haers gheware.

Hi seide: ‘Lief, en verveert u niet:

Hets u vrient dat ghi hier siet.’

Doen si beide te samen quamen,

Si begonste hare te scamen

Om dat si in enen pels stoet

Bloets hoeft ende barvoet.

Doen seidi: ‘Wel scone lichame,

U soe waren bat bequame

Scone ghewaden ende goede cleder.

Hebter mi om niet te leder,

Ic salse u gheven sciere.’

Doen ghinghen si onder den eglentiere

Ende alles dies si behoeft,

Des gaf hi hare ghenoech.

Hi gaf haer cleder twee paer.

Blau waest dat si aen dede daer

Wel ghescepen int ghevoech.

Vriendelike hi op haer loech.

Hi seide: ‘Lief, dit hemelblau

Staet u bat dan dede dat grau.

Twee cousen toech si ane

Ende twee scoen cordewane,

Die hare vele bat stonden

Dan scoen die waren ghebonden.

Hoet cleder van witter ziden

Gaf hi hare te dien tiden,

Die si op haer hoeft hinc.

Doen cussese die jonghelinc

Vriendelike aen haren mont.

Hem dochte, daer si voer hem stont,

Dat die dach verclaerde.

Haestelike ghinc hi tsinen paerde.

Hi settese voer hem int ghereide.

Dus voren si henen beide

Soe verre dat began te daghen,

Dat si hem nyemen volghen en saghen.

Doen begant te lichtene int oest.

Si seide: ‘God, alder werelt troest,

Nu moeti ons bewaren.

Ic sie den dach verclaren.

Waric met u niet comen uut,

Ic soude prime hebben gheluut,

Als ic wilen was ghewone

Inden cloester van religione.

Ic ducht mi die vaert sal rouwen:

Die werelt hout soe cleine trouwe
…..
Deze ioffrouwe daer ic af las,
Es nonne alsi te voren was.
Nu en willic vergheten niet
Haer twee kindere, die si liet
Ter weduwen huus in groter noet.
Si en hadden ghelt noch broet.
In can u niet vergronden,
Doen si haer moeder niet en vonden,
Wat groter rouwe datsi dreven.
Die weduwe ghincker sitten neven;
Si hadder op ontfermenisse.
Sie seide:'Ic wille toter abdisse
Gaen met desen .ij. kinden.
God sal hare int herte sinden
Dat si hen goet sal doen.'
Si deden ane cleder ende scoen;
Si ghincker met in covent;
Si seide:'Vrouwe, nu bekent
Den noet van desen tween wesen.
Die moeder heefse met vresen
Te nacht in mijn huus gelaten
Ende es ghegaen hare straten,
Ic en wees west noch oest.
Dus sijn die kinder onghetroest.
Ic hulpe hen gheerne, wistic hoe.
…..
Maecte si den abt al cont.

Doen si ghebiecht hadde algader,

Sprac dabt, die heyleghe vader:

‘Dochter, ic sal u absolveren

Vanden sonden die u deren,

Die ghi mi nu hebt ghelijt.

Gheloeft ende ghebenedijt

Moet die moeder gods wesen.’

Hi leide haer op thoeft met desen

Die hant ende gaf haer perdoen.

Hi seide: ‘ic sal in een sermoen

U biechte openbare seggen

Ende die soe wiselike beleggen,

Dat ghi ende u kinder mede

Nemmermeer, te ghere stede,

Ghenen lachter en selt ghecrigen.

Het ware onrecht, soudement swigen,

Die scone miracle die ons here

Dede doer siere moeder ere.

Ic saelt orconden over al.

Ic hope, datter noch bi sal

Menech sondare bekeren

Ende onser liever vrouwen eren.’

Hi deet verstaen den covende,

Eer hi thuus weder wende,

Hoe ere nonnen was ghesciet.

Maer sine wisten niet

Wie si was, het bleef verholen.

Die abt voer gode volen.

Der nonnen kinder nam hi beide

Ende vorese in sijn gheleide.

Grau abijt dedi hen an

Ende si worden twee goede man.

Haer moeder hiet beatrijs.

Loef gode ende prijs,

Ende maria, die gode soghede,

Ende dese scone miracle toghede.

Si halp haer uut alre noet.

Nu bidden wi alle, cleine ende groet,

Die dese miracle horen lesen,

Dat maria moet wesen

Ons vorsprake int soete dal

Daer god die werelt doemen sal.

Amen.
…..

Zij wrong der haren blonde zij

In de oude huif; zij sloeg

Om leden slank de witte pij

Of zij die gistren droeg.

Zij leî om heur lend'nen 't enge koord

Met kralensnoer en kruis.

Zij koos de sleutel en sloot de poort

Van 't nachtelijk huis.

En uurlang neeg ze aan Moeders voet

Geknield op 't kille steen;

Maar wat zij spraken, heeft geen vermoed:

Dat weten zij alleen.

Zij rees en ging, een blank gebed,

De duistre gang die leidt

Naar de enge cel en 't smalle bed

Als gistren en altijd.

Des morgens na de vroege mis

Was vreugd en lofzang in de weer:

Maria wier liefde onpeilbaar is,

Kwam uit den hemel weer!

O stil en stom stond Beatrijs,

Tot Moeder zelf haar tong ontbond.

Zij zong Gods moeder heur eigen wijs

Die geen verstond.

Geen zuster speurde wat was geschied,

Geen zuster sprak ze ervan,

Omdat die zelve weet en ziet,

Alleen vergeven kan.

Zij bleef de minste der zustren al,

En needrig was haar taak en werk:

Zij luidde de klok en keerde de hal

En de stille lege kerk.

En sloot en opende de poort

Met handen teer voor dag en nacht,

Als haar stille lach en zachte woord

Der mensen harten placht.

En kende alom in dorp en duin

Al kinderogen diep en klaar

Als in de bonte kloostertuin

De bloemen van het jaar.

En alle vreugd waarlangs zij kwam,

Schoot op als een bloem en bloeide hoog;

En licht was het deel dat ze overnam

Van smart waartoe zij boog.

En of zij vastte of zong of bad,

Haar was of heur leven zelf bewoog

in de straten van Gods lichte stad

En onder moeders oog.

Zo was haar doen één zuivre vreugd

Een orgel dat speelt zacht en ver

Zijn hymnen aan Maria's deugd:

O hemels deur, o morgenster!

Hoe dikwijls wies de jonge maan?

Hoe dikwijls zong zijn zomerlied

De wind door vloed van koorn en blaên? -

Beatrijs wist het niet.

O snel verteert de gouden vlam

De levensolie en de kracht

Der ziel die brandt voor God als lamp

Bij dag en nacht.

Zij doofde en stierf: in stille kerk

Sliep ze in Maria's tijdlijk kleed.

Een andre zuster deed het werk

Dat eens Maria deed.

Doch weinig zonnen stegen, en

Daar kwam een pelgrim moede en grijs,

Die vroeg de laatste zegen en

Zijn graf naast Beatrijs.

Bewerking: P.C. BOUTENS…..
…..