ANONIEM – Willem


Van den vos Reynaerde
…..
Isingrijn ende sine maghe

Ghinghen voer den coninc staen.

Ysengrijn begonste saen

Ende sprac: “Coninc, heere,

Dor hu edelheit ende dor hu eere

Ende dor recht ende dor ghenade,

Ontfaerme hu miere scade

Die mi Reynaert heeft ghedaen,

Daer ic af dicken hebbe ontfaen

Groeten lachter ende verlies.

Voer al dandre ontfaerme hu dies

Dat hi mijn wijf hevet verhoert

Ende mine kindre so mesvoert

Dat hise beseekede daer si laghen,

Datter twee noint ne saghen

Ende si worden staer blent…
…..
Dese pine ende dit onghemac

Hevet hi leden dor Ysengrijne

Ende ondert waerven meer dan ic hu rijme.

Ghi heeren, dinct hu dit ghenouch?

Nochtan, om meer onghevouch

Dat hi claghet om sijn wijf,

Die Reynaerde hevet al haer lijf

Ghemint, so doet hi hare.

Al ne makedent zijt niet mare,

Ic dart wel segghen over waer

Dat langher es dan VII jaer

Dat Reynaert hevet hare trauwe.

Om dat Haersint, die scone vrouwe,

Dor minne ende dor hoveschede

Reynaert sinen wille dede,

Wattan? So was sciere ghenesen.

Wat talen mach daer omme wesen?

…..
Cantecleer die quam voor gaende

Mit synen vederen zeer slaende

Aen elliker zide vander baren

Gyngen twee hanen die droevich waren

Die een haen heet cantecleer

Dair na geheten wart wilen eer

Vrou alente hair goede haen

Die ander hiet na mynen waen

Die goede haen craeyaert

Die stoutste die men vant

Tusschen hollant ende ordanen

Ellic van desen voorseiden hanen

Droech wyeroock ende stallicht

Die beide lanck waren ende richt

Die waren coppens brueders twee

Ende riepen wach ende wee

Om haerre zuster coppens doot

Sy dreven rouwe ende droefheit groot

Pijnte ende sproete drogen die baer

Hem was te moede herde swaer

Om coppen die sy hadden verloren

Men mochtse herde ver horen

Haerre beider kermynge

Aldus quamen sy in tgedynge

Cantecleer spranck inden rijnck

Ende seide lieve heer coninck

Hoort na my door u genaden

Ende ontfermt u der groter scaden

Die my reynaert heeft gedaen

Ende mynen kijnderen die hier staen

Dies zeer hebben haren onwille

Ten inganck van aprille

Als die wijnter leden was

Ende men sach lover ende gras
…..
Sitten over sinen staert,
Ende sprac: 'Sidi in huus, Reynaert?
Ic ben Bruun, des coninx bode.
Die hevet ghezworen bi sinen gode:
Ne comdi niet ten ghedinghe,
Ende ic u niet voer mi bringhe,

Recht te nemene ende te ghevene
Ende in vreden voert te levene,
Hi doet u breken ende raden.
Reynaerd, doet dat ic u rade
Ende gaet met mi te hove waert.
'Dit verhoerde al nu Reynaert,
Die voer sine poerte lach,
Daer hi vele te ligghene plach
Dor waremhede van der zonnen.
Bi der tale die Bruun heeft begonnen,
Bekenden altehant Reynaert,
Ende tart bet te dale waert
In sine donckerste haghedochte.
Menichfout was sijn gedochte:
Hoe hi vonde sulken raet,
Daer hi Bruun, den fellen vraet,
Te scherme mede mocht driven

Ende selve bi ziere eeren bliven.
Doe sprac Reynaert over lanc:
'Uwes goets raets hebbet danc,
Heere Bruun, wel soete vrient.
Hi hevet u qualic ghedient,
Die u beriet desen ganc,
Ende u desen berch lanc
Over te lopene dede bestaen.
Ic soude te hove sijn ghegaen,
Al haddet ghi mi niet gheraden.
Maer mi es den buuc so gheladen
Ende in so utermaten wijse
Met eere vremder nieuwe spise:
Ic vruchte in sal niet moghen gaen.
Inne mach sitten noch gestaen,
Ic ben so utermaten zat.'
'Reynaert, wat aetstu, wat?'
'Heere Brune, ic at crancke have.
Arem man dan es gheen grave:
Dat mooghdi bi mi wel weten.
Wi aerme lieden, wi moeten eten,
…..
Huwes goets raets hebbet danc,

Heere Bruun, wel soete vrient.

Hi hevet hu qualic ghedient

Die hu beriet desen ganc

Ende hu desen berch lanc

Over te loepene dede bestaen.

Ic soude te hove sijn ghegaen,

Al haddet ghi mi niet gheraden,

Maer mi es den buuc so gheladen

Ende in so utermaten wijse

Met eere vremder niewer spise.

Ic vruchte in sal niet moghen gaen,

Inne mach sitten no ghestaen;

Ic bem so utermaten zat."

"Reynaert, wat haetstu, wat?"

"Heere Brune, ic hat crancke have.

Arem man, dan nes gheen grave,

Dat mooghdi bi mi wel weten.

Wi aerme liede, wi moeten heten,

Hadden wijs raet, dat wi node haten.

Goeder versscher honich raten

Hebbic couver arde groet.

Die moetic heten dor den noet,

Als ic hel niet mach ghewinnen.

Nochtan als icse hebbe binnen,

Hebbicker af pine ende onghemac.

Reinaert:

‘O wy, Tybeert, twi sidi bloode?
Wanen quam uwer herten desen wanc?’

Tybeert scaemde hem ende spranc
Daer hi vant groet ongherec,
Want eer hijt wiste, was hem een strec
Omme sinen hals harde vast.
Dus hoende Reynaert sinen gast.
Alse Tybeert gheware wart
Des strecs wart hi vervaert
Ende spranc voert. Dat strec liep toe!
Tybeert moeste roupen doe
Ende wroughede hem selven dor den noot.
Hi makede een gheroup so groot
Met eenen jammerliken ghelate,
Dat Reynaert hoerde up der strate
Buten, daer hi alleene stoet,
Ende riep: ‘Vindise goet
Die muse, Tybeert, ende vet?
Wiste nu dat Martinet,
Dat ghi ter taflen satet
Ende dit wiltbraet dus atet,
Dat ghi verteert, in weet hoe,
Hi sauder u saeuse maken toe.
So hovesch een cnape es Martinet!
Tybeert, ghi singhet als ghi et.
Pleecht men tes coninx hove des?
…..

De pastoor hief het spinrokken voor de genadeslag. Tybeert, die dacht dat zijn laatste uur geslagen had, sprong uit pure wanhoop tussen de benen van de pastoor en beet een ferme hap uit zijn kruis.
De pastoor huppelde jodelend van pijn in het rond en vrouw Julocke begon bitter te jammeren. ‘Kijk nu toch, Martinet! Dat duivelse beest heeft heel de beiaard van je vader om zeep geholpen. Zelfs als het geneest, hebben we het plezier wel gehad, zowel hij als ik.’

Reinaart, die nog steeds voor het gat zat en alles had gehoord, moest zo hard lachen dat hij een krakende wind liet.

‘Stil maar, zoete vrouw Julocke’, zei hij. ‘Klaag maar niet. Wat kan het je schelen dat je pastoor voortaan nog maar één klok kan luiden? Zoveel te harder zal hij met zijn klepel slaan en daar kun jij alleen maar deugd van hebben. Of niet?’

(Bewerking: Henri VAN DAELE)

…..
‘Toch was ik er niet beroerd aan toe,

ware het niet dat ik, en hoe,

Voor mijn oom liefde heb gevoeld,

Die ’t met zijn zorg niet zo bedoelt,

Want ik had genoeg te eten.

Koning, hierbij laat ‘k u weten:

Ik heb nog zilver en nog goud,

Dat ik als bezit behoud,

Zoveel dat nauwelijks een wagen

Het in zeven keer kan dragen!’

Zo gauw de koning ’t had gehoord,

Was zijn heftig wederwoord:

‘Reynaert, hoe kwam u aan die schat?

Reynaert antwoordde:

‘Omdat u wilt weten hoe het ging,

Blijft nu onder geen beding

Wat ik daarover weet verholen.

Koning, de schat was gestolen.

Trouwens, was hij dat toen niet,

Dan was daarmee de moord geschied

Op u, u kunt mijn woord vertrouwen,

Tot groot verdriet van uw getrouwen’

De koningin was van de kaart en zei:

‘O wee, lieve Reynaert.

O wee, Reynaert, o wee, o wee.

O wee, Reynaert, wat moet ‘k hiermee.

‘k bezweer u bij de reis, Reynaert,

dat u ons de hele zaak verklaart,

De reis die uw ziel maken zal,

Spreek de waarheid, geheel en al,

En maakt dat het komt aan den dag

Als u weet van een moordaanslag

Of van een moorddadig plan

Gericht tegen mijn heer, mijn man.

Vertel ronduit wat zij bereidden.
…..

Ic hebbe leden so meneghen anxt."

So zeere balch die ram Belijn

Dat Cuaert, die gheselle zijn,

In dat hol so langhe merrede.

Hi riep als die hem zeere errede :

"Cuaert, lates den duvel wouden!

Hoe langhe sal hu daer Reynaert houden?

Twine comdi huut ende laet ons gaen?"

Alse Reynaert dit hadde verstaen,

Doe ghinc hi hute tote Beline

Ende sprac al stillekine :

"Ay, heere, twi so belghedi?

Al sprac Cuwaert jeghen mi

Ende jeghen ziere moyen,

Waer omme mach hu dus vernoyen?

Cuaert dede mi verstaen,

Ghi moghet wel sachte voeren gaen,

Ne wildi hier niet langher zijn.

Hi moet hier merren een lettelkijn

Met siere moyen Hermelinen

Ende met haren welpkinen,

Die seere weenen ende mesbaren

Om dat ic hem sal ontfaren;"

Belin sprac : "Nu secht mi,

Heere Reynaert, wat hebdi

Cuaerde te leede ghedaen?
…..

Een bron die heet Kriekepit,.

Gaat zuidwest niet verre dan.

…..
Daar en komt somwijlen wijf noch man

Geen creatuur in een half jaar

Zo grote wildernis is daar

Uitgezonderd uil en schavuit.

En daarin ligt mijn schat gehuld.

Verstaat wel dit, ‘t is uwer nutte:

Die stede heet Kriekeputte.

Gij zult daar gaan en mijn vrouwe.

Nee, weet er ook niemand zo getrouwe,

…..

(bewerkt door Z. DE MEESTER)