DE LAENDER, Jan



Het hart van de duisternis

…..
De geschiedenis ziet Hitler als een vernietiger. Maar Hitler was iemand die echt en hartstochtelijk in idealen geloofde en dat maakte hem zo onmenselijk. De overtuiging dat je vecht voor iets dat absoluut goed is, houdt verschrikkelijke gevaren in. Daardoor wordt elke tegenstander een aanhanger van het absolute kwaad. En om het absolute kwaad te bestrijden, zijn alle middelen aanvaardbaar… Een van de uitgangspunten van Hitlers wereldbeeld was het geloof in de diepe ongelijkheid van mensen en in de erfelijke bepaaldheid van die ongelijkheid. ‘Sommige rassen zijn van nature, op genetische basis, superieur aan andere’. Voor wie die stelling aanvaardt, krijgt het denken van Hitler een grote logische denkkracht.

…..
Vanzelfsprekend is het mogelijk een hagiografie over Churchill te schrijven: zijn scherpzinnigheid, zijn zin voor humor, zijn buitengewone gaven als redenaar, zijn talent voor flitsende replieken, zijn vermogen om een hele natie te bezielen, zijn ontembare wil, zijn ogenblikken van grootmoedigheid, zijn vermogen tot zelfspot, zijn liefde voor het Engelse volk en zijn diep gevoel voor de grootheid van dat volk en voor het imperium dat het had opgebouwd. Maar al die kwaliteiten had Hitler ook. De waarheid is dat deze oorlogsrivalen bijna psychologische tweelingen waren….

…..
De uitoefening van macht leidt langs vele wegen tot een verlies van menselijkheid.

Wie over macht beschikt, verliest gemakkelijk alle begrip voor wie zwak is en gefaald heeft. Het is slechts in de mate waarin wij zelf nederlagen oplopen dat wij begrip kunnen opbrengen voor de zwakken, de verliezers. Door hen te begrijpen, begrijpen we onszelf….

…..
Hitler was de meest onweerstaanbare spreker van zijn tijd…Geen menselijk wezen heeft ooit de populariteit bezeten die Hitler bij zijn volk genoot. Hitler kon de mensen niet alleen meeslepen door zijn oratorisch talent, door de vreemde fascinatie van zijn stem. Er was iets anders, iets mysterieuzers, een soort persoonlijke magie die kennnelijk berustte op zijn onwankelbaar geloof in zichzelf... Het zou moreel en intellectueel oneerlijk zijn om de opbouwende zijde van Hitlers persoonlijkheid te ontkennen. Niemand beschikte - in de begintijd van Hitlers optreden - over het bovennatuurlijke vermogen om toen al het kwaad te voorzien…Deze man die zo grenzeloos kon haten, die later de vreselijkste misdaden uit de geschiedenis van de mensheid zou begaan, bezat innemende trekken…

…..
Mensen neigen tot blinde gehoorzaamheid als de macht monolithisch wordt, als ze geleid worden door één man, één partij, één stroming. Een samenleving is in gevaar als de tegenstemmen verstommen. Het gevaar komt niet van de politici die we doorzien en misprijzen; de gewone leugenaars en arrangeurs, die uit zijn op aandacht, zelfvergroting, geld of jonge meiden. Het gevaar komt van de zieners, de idealisten, de mensen die leven voor een absolute waarheid. Zij zullen hun medemensen meesleuren in hun val.

…..